Xk’eeb’al sa’ ajl li k’a’aq re ru re li ch’och’ li naxk’e rib’ sa’ xnimal ru .

Xk’eeb’al sa’ ajl li ch’och’ li naxk’e rib’ sa’ nivel .

B’aanu usilal, k’ut li xnimal ru sa’ milimetros .

X - xnimal ru li ochoch
Y - xnajtil li ochoch
K’am li b’isleb’ re li xjalanil li xnimal ru sa’ li kaahib’ xxuk li ochoch, sa’eb’ li na’ajej . A, B, C, D.
Re xb’aanunkil a’in, oksi jun li nivel re kab’lak.

K’e li q’axal ka’ch’in xnimal li ch’och’ li naxk’e rib’ chi nivel.

Sa’ xk’ab’a’ a’in, t-uxmanq xk’eeb’al sa’ ajl li xk’ihal li k’a’aq re ru na’ajmank sa’ metro cúbico ut t-uxmanq xk’ojob’ankil li xnimal sa’ li xxuk li ochoch.

Li k’anjel tixk’e reetal li xnimal li k’a’aq re ru choq’ re li ch’och’ li naxk’e rib’ chi nivel, rik’in xk’eeb’al sa’ ajl li jalanil xnimal sa’eb’ li xxuk.
Taawanq chi tz’aqal re ru xk’eeb’al sa’ ajl li xtz’aq li k’a’aq re ru.

Xk’eeb’al sa’ ajl li k’a’aq re ru re li ch’och’ li naxk’e rib’ sa’ xnimal ru .

Lix nimal ru rusilal jun li ch’och’ li naxnimob’resi rib’ xjunes, a’an naq eb’ li b’onb’il ch’och’ li neke’oksiman choq’ re neke’xyiib’ jun li ch’och’ juntaq’eet ut q’un ru chi maak’a’ chik li yalok q’e sa’ laa b’een. Joʼkan naq saʼebʼ li qakutan qʼaxal nawulak chiruhebʼ li sutam joʼ aʼin.
Naru taanujob’resiheb’ li b’oolx aajunes. Li k’a’ru na’ajman ru choq’ re a’in, a’an xnawb’al lix najtil ut lix nimal ru li ochoch, lix nimal ru sa’eb’ li xxuk, jo’ ajwi’ li xnimal ru li xnimal ru li capa re nujob’resink, chirix a’an li qak’anjeleb’aal taaruuq chixk’eeb’al sa’ ajl choq’ aawe li xnimal ru li k’a’aq re ru re . nujob’resi, rik’in xk’eeb’al sa’ ajl li xjalanil li xnimal.

Li rusilal li ch’och’ b’onb’il .

1. Li xbʼeen li chʼochʼ aʼin qʼun ru, maakʼaʼ xsaʼ chi moko xsaʼ.
2. Lix yu’ameb’ li k’anjeleb’aal re li ch’och’ li neke’xk’e rib’ chi nivel naxtaw 40-50 chihab’.
3. Li xramb’al li b’atz’unk.
4. Maak’a’ na’ajman ru naq q’axal wi’chik taa’uxq li k’aak’alenk.

Xkawresinkil li ch’och’

Lix k’eeb’al jun li ch’och’ b’onb’il moko ch’a’aj ta, jo’kan naq naab’aleb’ li tenamit neke’raj xb’aanunkil xjuneseb’ rib’, chi ink’a’ neke’xsutq’isi rib’ rik’ineb’ laj b’anonel. A’b’anan wan junjunq li ch’ina-usil na’leb’ arin.
Jo’kan ut, rub’elaj naq taatikib’ xk’eeb’al li ch’och’, tento taakawresi li ochoch. Re xb’aanunkil a’in, na’isiman li najteril ch’och’, li baseboard ut li okeb’aal. Lix b’een li ch’och’ naxk’e rib’ chi juntaq’eet. Naru xb’aanunkil a’in rik’in roksinkil jun li k’anjeleb’aal re b’atz’unk malaj jun li cepillo re ch’iich’. Chirix chik a’an, wi wankeb’ li raq’ sa’ li ch’och’, tento te’temanq rik’in roksinkil jun li raspador oxxuq’.
Chijultiko’q eere naq wi teek’e jun li ch’och’ b’onb’il sa’ xb’een jun li ch’och’ che’, xb’een wa tento naq taawaklesi rik’in jun li b’ak’leb’ ch’iich’ li q’axal chaab’il.
Chi rix a’in, nab’isman li xxuk li ch’och’ rik’in roksinkil jun li b’arb’ookil ch’iich’. Jo’ chanru li b’isleb’ a’in, neke’yiib’aman li eetalil sa’ xb’een li tz’ak toj b’ar taa’oso’q li ch’och’. Toj sa’ li xnimal a’in, ut 2.5 centímetros chik, eb’ li tz’ak neke’isiik chaq li yeso ut jalaneb’ chik li k’a’aq re ru re xraqb’al.
Chirix chik aʼan, nachʼajeʼk wiʼ chik li chʼochʼ ut naʼisimank li bʼan rikʼin roksinkil jun li qʼol li qʼaxal chaabʼil.
Anajwan li ch’och’ juntaq’eet rik’in li b’on, tz’aptz’ookeb’ li raq’ ut li b’ak’leb’, ut li ink’a’ juntaq’eet x’oso’. Chirix a’in, na’ajman ru naq taa’uxq li b’onb’il ch’och’. Ut a’in naxtz’aqob’resi ru li tasal re kawresink-ib’. Naru taatikib’ xk’eeb’al li ch’och’.

Xk’eeb’al jun li ch’och’ b’onb’il .

Re naq juntaq’eet xhoyb’al li ch’och’, kanab’ jun aj tenq’anel chixk’amb’al li b’an naq yooqat chi xhoyb’al.
Kawresi li xyiib’ankil jo’ chan ru naxye li b’olotz’. Re naq li xsa’ li ha’ juntaq’eet, maak’e chi xjunil li ha’ sa’ li k’uuleb’aal sa’ junpaat. Kanab’omaq naq a’in taawanq choq’ jun nimla raqal re. Xk’eeb’al li sulul chi sa’. Re xbʼaanunkil aʼin, us roksinkil jun li taladro re corriente li wank jun li kʼanjelobʼaal li naxkʼam chaq. Ut ka’ajwi’ naq li sulul naxjal rib’ sa’ jun li masa juntaq’eet, xhoyb’al li ha’ li kikana chi sa’.
Li ch’och’ na’oso’ sa’ xjayal li okeb’aal, chalen chaq sa’ li xxuk li wan chi junpak’al toj sa’ rokeb’aal li ochoch. Xhoyb’al li b’on sa’ jachal, ut xjuntaq’eetankil li ru chirix li junjunq rik’in roksinkil jun li roq li aguja. A’in natenq’an chirisinkileb’ li b’olotz’ iq’ li maare xe’ok sa’ li b’olotz’ ut naxk’e chi uxmank jun li b’olotz’ juntaq’eet.
Chalen chaq xhoyb’al jun raqal toj sa’ li jun chik, li hoonal ink’a’ raj taanumtaaq sa’ xb’een 10 k’asal.
Naq yoo chi chaqik li ch’och’, li naxk’am 3-6 hoonal a’ yaal chan ru li b’an, tento naq ink’a’ taa’uxq li b’atz’unk ut li jalaak sa’ li xmetz’ew li ochoch.