Xk’eeb’al sa’ ajl li pim b’olotz’b’il .

Xk’eeb’al sa’ ajl li pim b’olotz’b’il .

B'aanu usilal, k'ut li xnimal li na'ajmank

Y - Xnimal li raqal
X - Li xnimal ru li ch’och’
A - Xnajtil li roq
B - Xnimal ru li roq
C - reserva, nak’utunk jo’ jun por ciento .
V - li xnimal ru jun li bʼolotzʼ, saʼ kiloom .

Sik’ ru li b’e re li k’ojlajik li taak’utunq sa’ li jalam-uuch.
Re xk’eeb’al sa’ ajl li xtz’aq, naru taaye li xtz’aq li junjunq chi roq ut li xtz’aq li xk’eeb’al.
Eb’ li pim b’olotz’inb’ileb’ sa’ li qakutan ut chaab’ileb’ te’tenq’anq aawe chixyiib’ankil jun li pim ch’ina-us, ut juntaq’eet, sa’ laa na’ajej. A’in jun li tz’apleb’ pim li nak’ayiman sa’ xpaayil li roq li pim rik’in li iyaj re li pim re li pim li nak’eeman chi sa’.

K’aynaqeb’ li empresa li neke’k’ayink re li pim b’olotz’inb’il neke’xk’e xtenq’eb’ sa’ xk’eeb’aleb’. A’b’an rik’in b’ayaq aanawom, naru taab’aanu li k’anjel aajunes.

Li qaprograma tixk’e reetal jarub’ li roq li pim na’ajman ru re xyiib’ankil jun li ch’och’ re pim juntaq’eet choq’ re chixjunil laa ch’och’. Li k’a’ru tento taanaw choq’ re a’in, a’an li xnimal li ch’och’ ut jun li roq li pim, ut li porcentaje re li k’a’ru na’ajman chawu. Rik’in li esil a’in ink’a’ ch’a’aj naq taa’uxq xk’eeb’al sa’ ajl li rajlil li roq li taa’ajmanq chawu ut li xtz’aq li maare taa’ajmanq. Chirix a’an, li tento taab’aanu a’an xloq’b’al ut xk’eeb’al laa pim sa’ laa awimq malaj sa’ laa pim chi ub’ej.
Lix k’uub’ankil li ch’och’ DIY moko ch’a’aj ta.

Xk’eeb’al

K’ehomaq reetal naq li porcentaje re reserva tento naq 5 por ciento cho’q re jun li ch’och’ rajlal ut 10 cho’q re jun li ch’och’ b’ar wi’ wank li xsa’ li utz’u’uj, li xsa’ li utz’u’uj malaj li b’e re li awimq.

Naq maji’ natikla xk’eeb’al li pim, tento naq taakawresimanq li na’ajej. Tento risinkileb’ chixjunil li tz’ajnil, li pek, ut li yib’ aj pim chi sa’. Tento naq li ch’och’ t-uxmanq xyiib’ankil rik’in li b’an li q’axal chaab’il ut xyiib’ankil chi juntaq’eet. Chirix a’in, nak’uub’aman li b’e re elk ha’. Sa’ xraqik li kawresink-ib’, li na’ajej rub’el li pim natz’ape’ rik’in li ch’och’ li q’axal chaab’il, ut jun xamaan rub’elaj li k’ojob’ank li k’uub’anb’il na’ok chi q’unb’esiik. Naq toj maji’ nak’eeman li pim, wi jwal chaqi li ch’och’, tento naq t-oso’q.

Anajwan naru xk’eeb’al li pim. Tento xb’aanunkil a’in chi ink’a’ tnumtaaq 72 hoonal chalen chaq naq ki’isimank li pim chalen chaq sa’ li k’aleb’aal. Malaj, wi ink’a’ naru xb’aanunkil a’in, tento naq taa’isi li ch’och’ sa’ jun li na’ajej b’ar wi’ wan li q’ojyin ut taa’ok chi ha’ak rajlal toj reetal naq taa’ok chi k’ojlaak.
Maak’eheb’ li b’olotz’ oq sa’ xb’een li jun chik chi numenaq 4 xraqalil. Us ta chaab’il li pim ink’a’ raj tento naq numtajenaq xmetz’ew.
Chijultiko’q eere, us raj naq teek’e li pim sa’ junpaat. A’in tixyiib’ jun li b’on juntaq’eet ut juntaq’eet.

Li hoonal q’axal chaab’il re xk’eeb’al jun li pim nak’oxlaman naq a’an xtiklajik li otoño malaj li primavera. A’b’an aajel ru naq taajultiko’q qe naq li ch’och’ ink’a’ raj taa’oso’q chi moko jwal q’un ru sa’ li hoonal a’in.
Xk’eeb’al li ch’och’ natikla nach’ rik’in li na’ajej b’ar wi’ b’ak’b’o re xk’uulankil. Li pim ka’ajwi’ tento taak’eemanq sa’ jun li tiikil b’e. Wi na’ajman ru xtz’apb’aleb’ li na’ajej li wankeb’ xyiib’ankil li moko juntaq’eet ta, eb’ li na’ajej ch’a’aj neke’tz’ape’ rik’in xkomon li q’ol q’etb’il chi tz’aqal re ru chalen chaq sa’ li k’uuleb’aal.

Li junjunq chi raqal re li b’on tento taatikib’amanq ut taa’oso’q rik’in jun li plaat nujenaq, malaj jun li raqal li ink’a’ taawanq chi ka’ch’in xnimal chiru xyijach. K’eheb’ li kok’ raqal li neke’kana sa’ xyi li b’olotz’, a’b’an ink’a’ sa’ xsutam.
Naq ak xraqe’, li junjunq chi raqal re li pim neke’xk’e rib’ chi ch’utch’u. Wi neke’yiib’aman li b’ak’leb’ malaj li b’ak’leb’ ch’iich’, aajel ru xwaklesinkil li turf ut xseeb’ob’resinkil li ch’och’ rub’el. Chirix a’in, li pim na’ok wi’chik chi q’unb’esiik.

Eb’ li raqal neke’k’eeman chi jachjo ru chirib’ileb’ rib’, jo’ li ladrillo. Sa’ li na’leb’ a’in, aajel ru naq eb’ li plaat re li turf te’xk’e rib’ chi kaw chirib’ileb’ rib’, ab’an ink’a’ te’xk’e rib’ sa’ xb’een li jun chik.

Ink’a’ us li b’eek sa’ xb’een li ch’och’ li toja’ k’eeb’il.

Xk’aak’alenkil li pim

Chirix naq ak xraqe’ xk’eeb’al li pim, tento naq taanujob’resi li na’ajej sa’eb’ li b’ak’leb’ rik’in jun li b’onb’il b’on li q’axal chaab’il. Li xyiib’ankil li b’on a’in naxk’e rib’ rik’in li xpaayil li ch’och’ sa’ laa na’ajej.

Li pim li k’eeb’il tento naq taa’ok chi ha’ chi us. Li junjunq chi metro cuadrado t-ajmanq 15 litro tana’. Chiru li xamaan chalel, li pim na’ajman ajwi’ naq taa’oksimanq jun sut chiru li kutan.

Chirix tana’ jun po, lix xe’ li pim taa’ok chi nimank toj sa’ li k’ojleb’aal b’ar wi’ kik’eeman li pim, ut lix b’onol li pim taa’ok chi q’un.
Chiru wiib’ oxib’ xamaan chirix naq ak xk’eeman li pim, naru xpo’b’al li pim. Tento xb’aanunkil a’in chiru li b’e b’ar wi’ taak’eemanq, ut ka’ajwi’ xpo’b’al li xnimal ru xtoonal li pim. K’aynaqeb’ chi q’etmank li pim sa’ roso’jik sa’ Septiembre.
Sa’ li saq’ehil, chirix naq ak x’oso’ li ch’och’, li pim naxk’e li abono ut na’isiman wi’chik, a’b’an wi’chik na’isiman ka’ajwi’ lix b’een lix b’een li pim.
Sa’ li hoonal re li saq’ehil, tento naq li pim taa’ok chi ha’ak tana’ rajlal 10 kutan.