Kwan mar gowi
Nyis kwan kod kinde mar hola, kwan mar pesa ma ibiro chulo kod kit chudo.
Kalkulator biro kwano kwan mar chudo, gowi kod nengo mar gowi.
Ji mang’eny tiyo kod yore mag ng’iewo mwandu mondo ginyiew mwandu madongo. Bengi kod riwruoge ma ok gin mag bengi chiwo hola kuom gik mopogore opogore. Ka okawo hola maduong’, kaka ranyisi, mar nyiewo ot, gari, hola mar gero ot kata loso ohala mari, en gima ber ng’eyo ni ibiro nyalo chulo hola ma kamano. Mondo ibed gi adier e yiero chenro moro mar hola, wachiwo paro ni iti gi kalkulata marwa mar hola. Inyalo keto kwan mar hola, kinde ma ibiro chulogo hola e dweche kod kwan mar pesa ma ibiro chulo e kuonde ma owinjore, kendo inyis bende kit chudo ma ibiro chulo - ma higa ka higa kata ma opogore opogore, kendo inyalo ng’eyo ni en ng’et chudo mane ma ibiro chulo gowi, kendo en ng’et mane ma dhi chulo pesa ma ibiro chulo e hola, kwan mar gowi ma odong’ e dwe ka dwe, kwan mar chudo ma ibiro chulo mokalo kiewo, e dwe ka dwe kod kuom kinde duto ma ibiro chulo hola, kod pesa ma ibiro chulo gadier e hola.
Chudo mopogore opogore
Ka itiyo gi yo mopogore opogore mar chulo gowi mar hola, kwan mar hola ipogo e migepe maromre. Shares ma kamago ema kelo pesa mang’eny ma ichulo e dwe ka dwe. Gima odong’ nyiso pesa ma ibiro yudo kuom pesa ma pok ochuli mar hola. Omiyo, dwe ka dwe, kwan mar chudo ma ichulo medore.
Yo ma kamano mar chulo hola nigi rach.
Gima duong’ en ni loan ma nigi yo ma kamano mar chulo gowi tek ahinya yudo.
Bank nyaka ng’ad kwan mar pesa ma ng’ato onego ochul kaluwore gi ka be ng’at ma okawo pesa nyalo chulo pesa mokwongo. Mano nyiso ni mondo iyud loan ma kamano nyaka ibed gi pesa mang’eny ahinya. E kinde moko, ng’ado bura kata donjo mar jogo ma ng’ado bura kata jogo ma ng’ado bura kanyakla nyalo konyo.
Gimachielo ma ok ber en ni nus mokwongo mar kinde mar chulo pesa en gima tek ahinya ne ng’at ma okawo pesa. Ka wawuoyo kuom hola maduong’, mano nyalo bedo ting’ mapek ne ng’at ma onyiew hola. To e kinde mabiro, rachno nyalo lokore gik ma kelo ber. Inflation kod dok piny mar pesa ma ichulgo pesa miyo chudo bedo matin kendo ma ok tek ahinya.
Chudo mag higa
Ka itiyo gi yo mar chulo hola ma higa ka higa, ok mana ni ipogo mana kwan mar gowi e migepe maromre, to bende ipogo pesa ma ibiro yudo kuom holano kuom kinde duto ma ibiro chulo hola. Kuom mano, ng'at ma onyiew hola chulo pesa maromre e kinde duto mar chudo.
E kindegi, yo mar chudo ma kamano itiyogo gi bengi mang’eny ma timo ohala.
Gima duong’ ma nyalo ketho chudo mag higa ka higa en ni kwan mar chudo ma okalo kiewo e loan biro bedo mang’eny moloyo ka itiyo gi sistem mopogore opogore.
Bende, yo ma itiyogo e chudo mar higa ka higa okawo ni e nus mokwongo mar kinde ma ibiro chulo hola, ibiro chulo ahinya pesa ma ibiro yudo kuom hola. Ong’eny mar gowi mag kindeni odong’ chiegni ni ok otimre.
Kar tieko
Kapo ni idwaro kawo hola ma nigi pesa mang’eny kendo ok ipar ni ibiro chule kapok ochopo kinde, hola ma nigi chenro mar chulo pesa ma higa ka higa en gima owinjore kodi.
E weche mamoko, ahinya ahinya ka ng’ato dwaro chiwo hola kuom kinde malach, ber ka oyiero bang’ ma chiwo hola ma ng’ato chulo mopogore opogore.